بخش کوچکی از آنچه موافق و مخالف درباره نخستین رئیس شهربانی نوین عصر رضا شاه فقید، منتشر کرده اند.
یاور محمد درگاهی در ۱۳۰۱ با درجه نایب سرهنگی به ریاست اداره قلعه بیگی که بعد دژبان جانشین آن شد منصوب گردید و در ۱۳۰۲ در نخستین روزهای رئیس الوزرایی سردار سپه به جای ژنرال وستداهل سوئدی به ریاست نظمیه کل مملکتی برگزیده شد.
 درگاهی جدی و جاهطلب بود و توانست توجه سردار سپه را به خود جلب کند. وی همه روزه گزارش هایی از رفتار و کردار دولتمردان تهیه و <به شخص شاه گزارش میکرد>.
 در فروردین ۱۳۰۷ درجه سرتیپی گرفت. زندان قصر را وی  احداث  کرد  اما تنها پس از دو روز از ریاست نظمیه معزول شد !و به اتفاق چند تن از همکاران خود به زندان افتاد. 
چند ماهی در زندان بود. سپس آزاد شد و به ریاست اداره نظام وظیفه منصوب شد. چند سالی در آنجا بود و سپس رئیس اداره کل آمار و ثبت احوال شد. بعد از ارتش اخراج شد و در سال ۱۳۳۱ فوت شد.
*
پس از كودتای ۱۲۹۹ ش، كه در تهران حكومت نظامی اعلان شد به كلیه ایالات و ولایات نیز دستور داده شد مقرارت حكومت نظامی را در قلمرو خود به موقع اجرا بگذارند. ماژور (سرگرد) محمد درگاهی، رئیس ژاندارمری قم، با حفظ سمت فرماندار نظامی قم شد. هنگامی كه رضاخان وزیر جنگ شد و ژاندارمری از وزارت داخله منتزع و در وزارت جنگ ادغام گردید، درگاهی به سمت «قلعه بیگی» مركز یعنی فرماندهی دژبان تهران برگزیده شد و این علت است كه وی را «كلنل قلعه بیگی» گفتهاند. وی در دوره سردار سپه كه وزیر جنگ بود، در رأس یك كمیسیون مأمور رسیدگی به محاسبات نظمیه تهران شد و بر اثر گزارش او مستشاران سوئدی نظمیه از خدمت منفصل گردیدند.
«نظامنامه كل تشكیلات نظمیه مملكتی» در دوره درگاهی به تصویب رسید و شهربانی كل مقارن با اجرا شدن قانون استخدام، شروع به تأسیس سازمان شهربانی، شهرها نمود.
برابر ماده اول آیین نامه مورد اشاره رئیس شهربانی تهران رئیس كل تشكیلات نظمیه مملكتی هم بود و به موجب پیشنهاد وزارت داخله و فرمان شاه به این سمت گمارده میشد، شهربانی كل كشور در روزگار درگاهی، گذشته از دوایر شهربانی تهران در ایالات و ولایات نیز دارای ۶۶ اداره نظمیه بود. ۲۲
درگاهی به عنوان نخستین رئیس كل شهربانی از سال ۱۳۰۲ تا ۱۳۰۸ ش، برمسند قدرت بود
**
در دوره ی ریاست درگاهی، شهربانی حیطه فعالیت خود را در تهران و سایر بخشها گسترش داد و در مسیر خواستههای رضاشاه از هیچ کوششی فروگذار نکرد؛ به ویژه در از میان برداشتن مخالفان سیاسی حکومت بیپروایی را به نهایت رسانید. درگاهی در روند قدرتیابی رضاخان، پس از کودتای سوم اسفند تا صعود نهایی او به تخت سلطنت، نقش اساسی برعهده گرفت و با از میان برداشتن مخالفان سیاسی او، راه را برای انقراض سلطنت قاجار هموار کرده، مخالفان سلطنت پهلوی را به انحاء گوناگون به قتل رسانید و یا منزوی ساخت.
***
برابر ماده اول آیین نامه مورد اشاره رئیس شهربانی تهران رئیس كل تشكیلات نظمیه مملكتی هم بود و به موجب پیشنهاد وزارت داخله و فرمان شاه به این سمت گمارده میشد، شهربانی كل كشور در روزگار درگاهی، گذشته از دوایر شهربانی تهران در ایالات و ولایات نیز دارای ۶۶ اداره نظمیه بود. ۲۲
درگاهی به عنوان نخستین رئیس كل شهربانی از سال ۱۳۰۲ تا ۱۳۰۸ ش، برمسند قدرت بود
**
در دوره ی ریاست درگاهی، شهربانی حیطه فعالیت خود را در تهران و سایر بخشها گسترش داد و در مسیر خواستههای رضاشاه از هیچ کوششی فروگذار نکرد؛ به ویژه در از میان برداشتن مخالفان سیاسی حکومت بیپروایی را به نهایت رسانید. درگاهی در روند قدرتیابی رضاخان، پس از کودتای سوم اسفند تا صعود نهایی او به تخت سلطنت، نقش اساسی برعهده گرفت و با از میان برداشتن مخالفان سیاسی او، راه را برای انقراض سلطنت قاجار هموار کرده، مخالفان سلطنت پهلوی را به انحاء گوناگون به قتل رسانید و یا منزوی ساخت.
***
زندان قصر که از بناهای شهربانی در دوره ریاست "  درگاهی "  است پیش از آن یکی از قصرهای قاجار بود. شهربانی در محوطه وسیع آن بناهای جدیدی ساخت و آن را به بندهای متعددی تجهیز کرد که ظرفیت صدها تن زندانی را داشت. 
ساختمان زندان قصر رسماً در 11 آذر 1308 گشایش یافت و به دعوت درگاهی رئیس وقت شهربانی رضاشاه رسماً زندان را افتتاح نمود و روز دیگر سرتیپ درگاهی توقیف شد و به جای او سرتیپ صادق کوپال رئیس کل شهربانی شد.
****
در دوران سرتیپ درگاهی رئیس شهربانی وقت نظام نامه تشکیلات محابس و توقیف گاه ها و وظایف ماموران و مستخدمان آن ها تهیه و در ۳۱ شهریور سال ۱۳۰۷ شمسی به تصویب رسید و در همان سال نظام نامه اجرای حکم اعدام نیز تصویب و به مورد اجرا گذاشته شد. در ۲۱ مهر ماه سال ۱۳۴۷ اولین آیین نامه زندان ها با توجه به اصول علم زندانی ها نسبت به کانون اصلاح و تربیت به تصویب رسید و در سال ۱۳۵۴ آیین نامه مذکور اصلاح شد و به سایر زندان ها تعمیم داده شد اما به علت نبود امکانات بیشتر مفادشان اجرا نشد. زندان قصر اولین زندان متمرکز تهران است.
 این زندان هم اینک تعطیل شده و به عنوان باغ موزه قصر مورد بازدید عموم است. در زمان ریاست سوئدی ها بر شهربانی (نظمیه) تهران، زندان نظمیه در محل اداره شهربانی (بخشی از وزارت خارجه فعلی) در میدان توپخانه واقع بود. این زندان مرکب از دو یا سه اتاقک کوچک معروف به حبس نمره یک و چند اتاق و یک زیرزمین برای زندانیان عمومی بود.
مغضوب شدن وی بدین سبب بود که برخی از تصمیمات بعدی رضا شاه را علیه رجال دولتی ، که با وی درمیان نهاده بود ، افشاء کرده بود !!.
ازجمله اینکه عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار در جریان مراسم افتتاح زندان قصر به شاه می گوید : « رئیس نظمیه گفته است که این محبس خوابگاه ابدی داور و تیمورتاش خواهد بود .آیا منظور مبارک چنین است؟ !.
با ایجاد حکومت رضاشاه محل قبلی تکافوی خیل عظیم زندانیان را نمی کرد. لذا سرتیپ در گاهی ، رئیس نظمیه تقاضای یک محل وسیع برای ایجاد زندان تهران را نمود. محلی که برای اینکار در نظر گرفته شد .قصر قاجار حدفاصل سه راه زندان، پل سید خندان ، خیابان شریعتی و خیابان پلیس فعلی بود که دارای ساختمانهای قدیمی و وسیع و متروکه بود. این مجموعه که در سال ۱۱۶۸ خورشیدی ساخته شده بود، محل مناسبی برای ایجاد زندان تشخیص داده شد. و بین ارتش، مخابرات و زندان تقسیم گردید. زندان قصر در تاریخ ۱۱ آذرماه ۱۳۰۸ به دست رضاشاه افتتاح گردید. فاز اولیه زندان که در آن زمان افتتاح شد ۱۹۲ اتاق بود با گنجایش ۸۰۰ زندانی. بعدها و تا زمان ساخت زندان اوین در دهه چهل، این زندان تنها زندان پایتخت بود. در این دوران زندان قصر توسعه زیادی پیدا کرد. پس ازانقلاب اسلامی ایران این زندان محل حبس زندانیان غیر سیاسی بود.
در سال ۱۳۸۳این زندان تعطیل وشهرداری شروع به تخریب بخشهائی از زندان نمود که باپیگیری کانون زندانیان سیاسی قبل از انقلاب با ثبت زندان به عنوان آثار ملی در سازمان میراث فرهنگی ازتخریب آن جلوگیری ومتعاقبابوسیله شهرداری به باغ موزه تبدیل گردید!.
در آن هنگام مرحوم سرهنگ محمد درگاهی (که بعدها بدرجه سرتیپی نائل شد) ریاست دژبانی را به عهده داشت، طبق دستور شاهنشاه ، شهربانی را در اولین روز خرداد 1302 ژنرال وستد اهل سوئدی تحویل گرفت و بلافاصله تغییرات و تحولات سریعی در طرز کار این دستگاه روی داد، به طوری که همه شهربانیهای استانها و شهرستانها که در دوران سوئدیها مستقل و تحت نظر استادان و فرماندهها بودند. جزو مرکز شده و دستورات و اوامر پایتخت را اجراء و تمام وقایع و حوادث روز را به تهران اطلاع داده و کسب دستور میکردند. ریاست شهربانی سرتیپ درگاهی تا 1307 طول کشید و در آن زمان به جهات و مقتضیات سیاسی و اداری، وی را عوض نمودند و مرحوم کلنل سالار نظام، افسر سابق ژاندرمری که به درجه سرتیپی رسیده بود، سرلشگر کوپال مجدی رئیس نظمیه شد.
در سال ۱۳۸۳این زندان تعطیل وشهرداری شروع به تخریب بخشهائی از زندان نمود که باپیگیری کانون زندانیان سیاسی قبل از انقلاب با ثبت زندان به عنوان آثار ملی در سازمان میراث فرهنگی ازتخریب آن جلوگیری ومتعاقبابوسیله شهرداری به باغ موزه تبدیل گردید!.
البته در این میان تا قبل از ثبت محل ، زندان زنان سیاسی تخریب شد. اولین زندانی زندان قصر، سازنده آن یعنی سرتیپ درگاهی بود!. او تنها دو روز پس از همراهی رضا شاه در مراسم افتتاح زندان، در همان زندان محبوس گردید.
*****
پس از کودتای 1299ش، و آغاز زمامداری رضاشاه بنیانگذار ایران نوین، بدستور شاهنشاه، تمام مستشاران نظامی، ژاندارمری، نظمیه از ایران رفتند و این اولین و مهمترین قدمی بود که رضاشاه در راه بالا بردن حیثیت ملت ایران برداشت، به دنبال این اقدام، ارتش ایران متحدالشکل گردیده و نظمیه هم مرکزیتی یافت. در آن هنگام مرحوم سرهنگ محمد درگاهی (که بعدها بدرجه سرتیپی نائل شد) ریاست دژبانی را به عهده داشت، طبق دستور شاهنشاه ، شهربانی را در اولین روز خرداد 1302 ژنرال وستد اهل سوئدی تحویل گرفت و بلافاصله تغییرات و تحولات سریعی در طرز کار این دستگاه روی داد، به طوری که همه شهربانیهای استانها و شهرستانها که در دوران سوئدیها مستقل و تحت نظر استادان و فرماندهها بودند. جزو مرکز شده و دستورات و اوامر پایتخت را اجراء و تمام وقایع و حوادث روز را به تهران اطلاع داده و کسب دستور میکردند. ریاست شهربانی سرتیپ درگاهی تا 1307 طول کشید و در آن زمان به جهات و مقتضیات سیاسی و اداری، وی را عوض نمودند و مرحوم کلنل سالار نظام، افسر سابق ژاندرمری که به درجه سرتیپی رسیده بود، سرلشگر کوپال مجدی رئیس نظمیه شد.
******
سرتیپ محمد خان درگاهی رئیس شهربانی رضا شاه  ، زمینه پرونده سازی و دستگیری و تبعید  مدرس رافراهم آورد و از بازی های عجیب روزگار اینکه خود او دو روز پس از گشایش زندان قصر ، جزو اولین سرشناسان دولتی بود ، که به دستور رضا شاه دستگیر و زندانی گردید .مغضوب شدن وی بدین سبب بود که برخی از تصمیمات بعدی رضا شاه را علیه رجال دولتی ، که با وی درمیان نهاده بود ، افشاء کرده بود !!.
ازجمله اینکه عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار در جریان مراسم افتتاح زندان قصر به شاه می گوید : « رئیس نظمیه گفته است که این محبس خوابگاه ابدی داور و تیمورتاش خواهد بود .آیا منظور مبارک چنین است؟ !.
** پس از کودتای اول اسفند 1299 که در تهران حکومت نظامی اعلان شد، به کلیه ایالات و ولایات نیز دستور داده شد مقررات حکومت نظامی را در قلمرو خود به موقع اجرا بگذارند. ماژور (سرگرد) محمد درگاهی، رئیس ژاندارمری قم، با حفظ سمت فرماندار نظامی قم شد. هنگامی که رضاخان وزیر جنگ شد و ژاندارمری از وزارت داخله منتزع و در وزارت جنگ ادغام گردید، درگاهی به سمت «قلعه بیگی» مرکز یعنی فرماندهی دژبان تهران برگزیده شد و به همین دلیل بعدها او را «کلنل قلعه بیگی» نامیدند. وی در دورهای که رضاخان وزیر جنگ بود، در رأس یک کمیسیون مأمور رسیدگی به محاسبات نظمیه تهران شد و بر اثر گزارش او مستشاران سوئدی نظمیه از خدمت منفصل شدند.
«نظامنامه کل تشکیلات نظمیه مملکتی» در دوره درگاهی به تصویب رسید و شهربانی کل مقارن با اجرا شدن قانون استخدام، شروع به تأسیس سازمان شهربانی، شهرها نمود.
برابر ماده اول آیین نامه مورد اشاره رئیس شهربانی تهران رئیس کل تشکیلات نظمیه مملکتی هم بود و به موجب پیشنهاد وزارت داخله و فرمان شاه به این سمت گمارده میشد. شهربانی کل کشور در روزگار درگاهی، گذشته از دوایر شهربانی تهران در ایالات و ولایات نیز دارای 66 اداره نظمیه بود.
«نظامنامه کل تشکیلات نظمیه مملکتی» در دوره درگاهی به تصویب رسید و شهربانی کل مقارن با اجرا شدن قانون استخدام، شروع به تأسیس سازمان شهربانی، شهرها نمود.
برابر ماده اول آیین نامه مورد اشاره رئیس شهربانی تهران رئیس کل تشکیلات نظمیه مملکتی هم بود و به موجب پیشنهاد وزارت داخله و فرمان شاه به این سمت گمارده میشد. شهربانی کل کشور در روزگار درگاهی، گذشته از دوایر شهربانی تهران در ایالات و ولایات نیز دارای 66 اداره نظمیه بود.

 
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر