پس از ده سال شکست، روز یکشنبه ۲۴ نوامبر، «توافقی موقت» بر سر برنامه هستهای ایران حاصل شد.
کاخ سفید به پیشبرد مذاکرات «موازی» حتی پیش از انتخاب حسن روحانیاذعان کرده است.
نخستین توفیق دیپلماتیک پیش از آغاز امور جدی
توافق امضا شده میان تهران و نمایندگان جامعهی بینالمللی به تاریخ ۲۴ نوامبر در ژنو، به خودی خود مشکل را از ریشه حل نمیکند: جلوگیری از دستیابیایران به ظرفیت تولید سلاح هستهای اما اجازه میدهد تا این هدف از راه مذاکره حاصل شود.
این مسالهای تازه است که بیآنکه فراموش شود هدف نهایی هنوز دور از دسترس است، جای تبریک دارد. پس از سالها گفتوگوی چندجانبهی بیحاصل که نتیجهاش باختن همه بود، به دموکراسی شانسی واقعی داده شده است. ایران متحمل زنجیرهای از تحریمها شد که روز به روز این کشور را ضعیفتر کرد. با این حال، این غل و زنجیر اقتصادی و مالی ایران را هیچگاه از تقویت برنامهاش باز نداشت. برنامهای که تنها میتوانست یک هدف داشته باشد: بمب.
برای خروج از این رویارویی خصمانه و ناسازنده، راه بیشک باید از یک فاز مشاهدهای میگذشت که برای آزمودن نیات هر دو طرف وضع شده بود. این امساله در ژنو به دست آمد، به شکل «توافقی موقت» (شش ماهه و قابل تمدید) پیشدرآمدی بر مذاکرات واقعی.
مذاکرات دریاچه لمان (Léman) (دریاچهای در ژنو، محل مذاکرات اخیر) از یکسو توسط وزیر امور خارجه ایران، جواد ظریف و از سوی دیگر توسط نمایندگان پنج عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل متحد (چین، ایالات متحده آمریکا، فرانسه، بریتانیای کبیر، روسیه) و آلمان انجام گرفت.
«۵+۱» به میزان قابل توجهی از سرعت پیشرفت برنامه هستهای ایران کاست: توقف غنیسازی بالای ۵ درصد که از حد «نظامی» فاصله دارد؛ خنثیسازی ذخیرهی اورانیوم غنی شده با غلظت ۲۰ درصد که نزدیک به حد «نظامی» است؛ توقف راهاندازی سانتریفوژهای تازه؛ توقف ساخت و ساز در جریان یک تاسیسات دیگر با امکان بهرهبرداری نظامی از طریق یک رآکتور آب سنگین.
دستاورد ایران آغاز لغو تحریمهای نفسگیر و امکان دسترسی به داراییهایاش است که ارزش آن برابر ۴ میلیارد دلار برآورد شده که تا امروز منجمد شده بودند. اصل ساختمان تحریمها البته به جای خود باقی است، به ویژه قسمتی از سامانه تحریم که بیشترین زیان را میرساند و به صادرات نفت و تبادلات مالی ایران ضربه میزند. اما با این پاراگراف مربوط به اورانیوم ۵ درصد، جمهوری اسلامی میتواند مدعی شود چیزی را که برایش اهمیت ویژهای دارد به دست آورده است: به رسمیت شناخته شدن ضمنی حق غنیسازی اورانیوم.
همه چیز قابل بازگشت است. ایران به آزمایش گذاشته شد. هدف این فاز موقتی، احیای اندکی اعتماد پس از سالها دشمنی میان دو طرف است. اگر رضایت بخش باشد، راه را برای مذاکرات واقعی باز خواهد کرد. عبور از کم کردن سرعت برنامه هستهای ایران به برچیدن بخشی از آن خواهد انجامید. در نتیجه وارد مرحلهای «دشوار» خواهیم شد: تعطیلی تاسیسات زیرزمینی، کنار گذاشتن همیشگی زنجیرهی آب سنگین، تن دادن به برنامه نظارت بینالمللی سفت و سخت و غیره.
واشنگتن حق دارد که نیت حسن روحانی، رییسجمهوری جدید ایران را محک بزند و اتخاذ موضع طلبکارانه پاریس هم اشتباه نبود. اما مذاکرات حقیقی هنوز آغاز نشده است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر